Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010
Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός στην Αμερική – Γεωργίου Κυπριανού.
Ομολογουμένως, για πολλούς, ο πιο πάνω τίτλος ίσως να φαντάζει κάπως προβληματικός και αξιοπερίεργος. Πώς μπορεί κάποιος να μιλά για ορθόδοξο μοναχισμό –και μάλιστα κατά το αγιορείτικο τυπικό- στη χώρα του άκρατου υλισμού και της ακραίας κοσμικότητας;
Τα όσα καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε για τη μακρινή και εντυπωσιακή αυτή χώρα της Αμερικής, καθόλου δεν μας αφήνουν περιθώρια έστω να υποθέσουμε ότι μέσα σε αυτήν μπορεί να υπάρξει και να λειτουργήσει η ορθόδοξη πνευματική ζωή και πνευματικότητα, πόσο μάλλον έστω κι ένα κανονικό κοινοβιακό ορθόδοξο μοναστήρι. Ωστόσο, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, σήμερα στη χώρα του υλισμού και της κοσμικότητας, των αστέρων της μεγάλης και μικρής οθόνης, της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας, υφίστανται και δρουν ουκ ολίγα ελληνικά ορθόδοξα μοναστήρια, γυναικεία και ανδρώα.
Το φαινόμενο της άνθισης του ορθόδοξου μοναχισμού γενικά είναι γεγονός ότι μαρτυρείται όχι μόνο πανελλήνια, αλλά και παγκόσμια. Ειδικά τα τελευταία είκοσι χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση του αριθμού των μοναχών και κατ’ επέκταση και των μοναστηριών, η οποία καθιστά το μοναχισμό σημαντική –τόσο πνευματικά όσο και κοινωνικά- μονάδα μέσα στο σύγχρονο κόσμο. Εκτός τούτου, δεν είναι άσχετη με το θέμα η εντυπωσιακή στροφή και το ενδιαφέρον αλλοδαπών και αλλοδόξων προς την Ορθοδοξία και τη ζωή της. Όλα αυτά φυσικά δεν άφησαν έξω ούτε τη μακρινή χώρα της Αμερικής.
Αρχικά, η πρώτη άφιξη μοναχών στην Αμερική έλαβε χώρα το 1974, από την Ρωσία, και το πρώτο μοναστήρι που κτίστηκε ήταν το μοναστήρι του Αγίου Τύχωνα στην Πενσυλβάνια, το 1905. Από τότε πολλές εκκλησιαστικές Δικαιοδοσίες από όλη την Ορθοδοξία, όπως τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Ρωσίας κ.α., έδρασαν και δρουν στην Αμερική, με την καθεμιά από αυτές να διατηρεί μοναστικές κοινότητες που ανέρχονται συνολικά σήμερα στον αριθμό των εβδομήντα επτά. Όσον αφορά την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής, την Αρχιεπισκοπή της Αμερικής η οποία έχει την αναφορά της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, από τον περασμένο αιώνα σημειώνει μεγάλη δράση και εξάπλωση σε όλους τους τομείς. Ωστόσο, τα σημεία και παραδείγματα ορθόδοξης αγιορείτικης μοναστικής ζωής υπήρξαν σποραδικά και μεμονωμένα. Η μεγάλη άνθιση και ραγδαία εμφάνιση ορθοδόξων μοναστικών κοινοτήτων είναι παραδεκτό ότι έλαβε χώρα μόλις στα τέλη της δεκαετίας του ογδόντα. Ήταν τότε που ο αγιορείτης γέροντας και πνευματικός πατέρας πολλών μοναστηριών του Αγίου Όρους και της Ελλάδας έκανε την εμφάνισή του στην Αμερική και έδωσε νέα πνοή στα πνευματικά και εκκλησιαστικά δρώμενα της χώρας.
Βασικά, ο λόγος για τον ορθόδοξο αγιορείτικο μοναχισμό της Αμερικής είναι λόγος για τον γέροντα Εφραίμ τον Φιλοθεΐτη. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος αποτελεί σταθμό στην εκκλησιαστική ιστορία της Αμερικής και έγινε σημείο αντιλεγόμενο λόγω της εκπληκτικής και άνευ προηγουμένου δράσης και προσφοράς του στον τόπο αυτό. Ο γέροντας Εφραίμ, ως αγιορείτης μοναχός, ανήκε στη συνοδεία του μακαριστού αγίου των ημερών μας, Ιωσήφ του Ησυχαστή. Ο ίδιος μετέπειτα έγινε πόλος έλξης εκατοντάδων μοναχών, με αρχή την Ιερά Μονή Φιλοθέου και έπειτα τη δημιουργία και επάνδρωση άλλων μονών τόσο αγιορείτικων όσο και ελλαδίτικων (αριθμούνται γύρω στις ένδεκα). Στην Αμερική έφτασε στην αρχή για λόγους υγείας και για να επισκεφτεί πνευματικά του παιδιά. Μετά όμως, κατόπιν παρότρυνσης από οικείους εκκλησιαστικούς παράγοντες και άλλους, αλλά πολύ περισσότερο –όπως ο ίδιος μαρτυρεί και αποκαλύπτει- μετά από θεία υπόδειξη και εντολή, μετοίκησε μόνιμα πλέον στην Αμερική με σκοπό την ίδρυση μοναστηριών και την ενίσχυση γενικότερα του ορθόδοξου μοναχισμού στην Αμερική. Πρώτοι του συνεργάτες υπήρξαν εκτός αρχικά από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία δρούσε ιεραποστολικά εκεί, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως καθώς και η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Όπως ο ίδιος όμως ομολογεί, στην Αμερική εκείνο το οποίο τον κράτησε –ειδικά τις δύσκολες ώρες των αδιεξόδων και των διαφόρων αντίξοων συνθηκών- ήταν η αγάπη και η δίψα του κόσμου για πνευματική ζωή. Συγκινητική ήταν η μεγάλη οικονομική και άλλου είδους ανταπόκριση και βοήθεια που έτυχε ο γέροντας στην επιτέλεση του μεγάλου και τολμηρού του έργου. Κόσμος απλός, ανυποψίαστος, πολλές φορές ακόμα ούτε κι ορθόδοξος, ενίσχυε και επιχορηγούσε το έργο του γέροντα χωρίς δισταγμούς και αναστολές.
Η δράση του γέροντα Εφραίμ συγκεντρώνεται κυρίως στη Βόρεια Αμερική και στον Καναδά. Από το 1989 μέχρι σήμερα ο γέροντας έχει να παρουσιάσει δεκαεφτά ελληνικά ορθόδοξα μοναστήρια. Από την έρημο της Αριζόνας μέχρι το μακρινό Καναδά, ο γέροντας ίδρυσε μοναστήρια τα οποία ούτε σε πνευματικότητα ούτε σε οργάνωση και ζωή υπολείπονται των μοναστηριών της μητροπολιτικής Ελλάδας και του Αγίου Όρους. Τα μοναστήρια αυτά, που δυστυχώς ο χώρος δεν μας επιτρέπει να ασχοληθούμε με το καθένα ξεχωριστά, λειτουργούν όλα πάνω στο αγιορείτικο μοναχικό πρότυπο και τυπικό. Μπορεί η αρχική επάνδρωση αρκετών μοναστηριών να έγινε από μοναχούς και μοναχές του γέροντα Εφραίμ από μοναστήρια της Ελλάδας και του Αγίου Όρους, γενικά όμως το δυναμικό τους είναι πολυεθνικό, σε αυτά δηλαδή εγκαταβιώνουν εκτός από Αμερικανούς «προσηλύτους» και μοναχοί διαφόρων εθνοτήτων και φυλών. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι σε όλα τα μοναστήρια υποχρεωτική είναι η εκμάθηση και χρήση της ελληνικής γλώσσας, όπως και η βυζαντινή αγιογραφία και μουσική. Οι ακολουθίες κατά κύριο μέρος τελούνται ακόμα στα ελληνικά.
Τα μοναστήρια του γέροντα Εφραίμ δεν αποτελούν μόνο ένα χώρο προσευχής και άσκησης των μοναχών. Ειδικά μέσα στον πολυπολιτισμικό και πνευματικά συγκεχυμένο χώρο της αμερικάνικης και καναδέζικης κοινωνίας, τα μοναστήρια αυτά έχουν κι άλλου είδους χαρακτήρα και προσφορά. Πρώτα, είναι γεγονός ότι η σωρεία προσκυνητών –κυρίως μεταναστών που καταφθάνουν καθημερινά στα μοναστήρια- αποδεικνύει την ανάγκη και τη δίψα των συμπατριωτών μας για ένα χώρο πνευματικής όασης και ανάπαυσης. Έπειτα, με τον τρόπο ζωής και δράσης τους τα μοναστήρια δίνουν πραγματικά μια μαρτυρία ορθόδοξης ζωής και πνευματικότητας στις χώρες αυτές, επιτελώντας και ένα είδος ιεραποστολής σε όσους ενδιαφέρονται και αναζητούν την αλήθεια στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Απόδειξη, το γεγονός της προσέλκυσης μεγάλου αριθμού Αμερικανών στην Ορθοδοξία μέσω της επαφής και σχέσης τους με τα μοναστήρια και τον γέροντα Εφραίμ.
Πιο συγκεκριμένα, τα μοναστήρια του γέροντα Εφραίμ είναι: Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Saxonburg με ηγουμένη την μοναχή Θεοφανώ, Ι. Μ. Αγ. Κοσμά του Αιτωλού στον Καναδά με ηγουμένη την μοναχή Αλεξία, Ι. Μ. Παναγίας Παρηγοριτίσσης στον Καναδά με ηγουμένη τη μοναχή Θέκλα, Ι. Μ. Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Pleasant Prairie με ηγουμένη τη μοναχή Μελάνη, Ι. Μ. Αγίας Σκέπης στο Weatherly με ηγουμένη τη μοναχή Ολυμπιάδα, Ι. Μ. Ζωοδόχου Πηγής στο Dunlap με ηγουμένη τη μοναχή Μαρκέλλα, Ι. Μ. Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου στο Goldendale με ηγουμένη τη μοναχή Ευπραξία, Ι. Μ. Αγ. Αντωνίου στη Φλώριδα με ηγούμενο τον ιερομόναχο Παΐσιο, Ι. Μ. Αρχαγγέλων στην Kendalia με ηγούμενο τον ιερομόναχο Δοσίθεο, Ι. Μ. Παναγίας των Βλαχερνών στο Williston με ηγούμενο τον ιερομόναχο Μόδεστο, Ι. Μ. Ευαγγελισμού στο Reddick με ηγουμένη την μοναχή Ευπραξία, Ι. Μ. Αγίας Τριάδος στο Smith Creek με ηγούμενο τον ιερομόναχο Ιωσήφ, Ι. Μ. Παναγίας της Προυσιωτίσσης με ηγουμένη την μοναχή Αγνή, Ι. Μ. Παναγίας Παμμακαρίστου στο Lawsonville με ηγούμενο τον ιερομόναχο Νεκτάριο, Ι. Μ. Αγ. Νεκταρίου στο Roscoe με ηγούμενο τον ιερομόναχο Ιωσήφ, Ι. Μ. Μεταμορφώσεως στο Harvard με ηγούμενο τον ιερομόναχο Ακάκιο και Ι. Μ. Αγίας Παρασκευής στην Washington με ηγουμένη τη μοναχή Παρασκευή. Οι περισσότερες από τις μονές αυτές δραστηριοποιούνται ακόμα και στο διαδίκτυο, παρέχοντας στους χρήστες την ευκαιρία να γνωρίσουν τα μοναστήρια, αλλά και τρόπους να τα επισκεφθούν και να βοηθήσουν ακόμα αν θέλουν. Μάλιστα, αξιοσημείωτη είναι η ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής Αγίου Αντωνίου της Αριζόνας (www.stanthonysmonastery.org ), όπου παρέχεται και υποβοηθητικός χάρτης όλων των μονών του γέροντα Εφραίμ στην Αμερική και στον Καναδά μαζί με κατάλογο των διευθύνσεων.
Όλα τα μοναστήρια λειτουργούν σύμφωνα με το αγιορείτικο τυπικό. Είναι κοινόβια, έχουν δηλαδή κοινή Τράπεζα, κοινές ακολουθίες, ακτημοσύνη και κοινό πρόγραμμα προσευχής. Οι μονές ασχολούνται με ποικίλα εργόχειρα, τα οποία διαθέτουν στις αγορές και στα βιβλιοπωλεία τους και παρέχουν φιλοξενία σε όλους τους ενδιαφερομένους. Είναι πραγματικά μοναστήρια της Ορθόδοξης Ελληνικής και Αγιορείτικης Παράδοσης, αποτελούν μικρές Ελληνικές Ορθόδοξες μαρτυρίες, οι οποίες αποπνέουν άρωμα Ορθοδοξίας μέσα στο συγκρητισμό και την πνευματική φτώχεια της αμερικάνικης κοινωνίας.
Πολλά και ατελείωτα θα μπορούσε να γράφει κανείς για τον Ορθόδοξο Μοναχισμό της Αμερικής. Το μέγεθος της παρουσίας των ορθοδόξων μοναστηριών στην Αμερική μεγεθύνεται ακόμα πιο πολύ, όταν αναλογιστεί κανείς τις τόσο αντίξοες συνθήκες της αμερικάνικης πολιτείας και κοινωνίας, το ισχυρό πνεύμα εκκοσμίκευσης που εισχώρησε και στους κύκλους της Ελληνικής Εκκλησίας της Αμερικής αλλά και το εξωτερικό μέγεθος του γέροντα Εφραίμ. Είναι απίστευτο το τι κατάφερε αυτός ο μικρόσωμος, καχεκτικός και τώρα σχεδόν ογδοντάρης παππούς στην πανίσχυρη πολιτεία της Αμερικής.
Ενδεικτικό της σημασίας του έργου του γέροντα, αλλά και γενικά της παρουσίας και άνθισης του ορθόδοξου Μοναχισμού στην Αμερική, είναι η δήλωση ενός πολιτικού παράγοντα του Λευκού Οίκου, της επιμελήτριας των ομιλιών του Προέδρου Μπους. Είναι πεποίθησή της ότι η ανάπτυξη της Ορθοδοξίας και των μοναστηριών της στην Αμερική σε μερικά χρόνια αναπόφευκτα θα επηρεάσει το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας, μια και πολλοί ορθόδοξοι και φίλοι των μοναστηριών κατέχουν σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές θέσεις και στην ιστορία. Η άποψη αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απόδειξη της προσφοράς και της μεταμόρφωσης που προσφέρει ο ορθόδοξος Μοναχισμός όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και σε όλο τον κόσμο.
ΠΗΓΕΣ: περιοδικό «Τόλμη», Τεύχος 77, Σεπτέμβριος 2007, σελ. 68 -70-ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΡΕΙΑ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)